Celem tzw. „plastikowej dyrektywy” (dyrektywy SUP) jest drastyczne zmniejszenie poziomu zanieczyszczenia plastikiem, które dotyka naszą planetę, ze szczególnym uwzględnieniem mórz i oceanów – ekosystemów najbardziej narażonych na szkodliwe skutki obecności tworzyw sztucznych. Substancje te stanowią niemal połowę wszystkich odpadów świata, a większość z nich to produkty używane jednorazowo. Nowe prawo ma na celu zdecydowaną zmianę tej sytuacji przez wprowadzenie szeregu działań, które mają na celu ograniczenie produkcji i użytkowania jednorazowych plastików.

Od 1 stycznia 2024 roku weszły w życie trzy rozporządzenia. Pierwsze dotyczy opłat produktowych dla różnych typów opakowań, drugie ustala stawki opłat za jednorazowe produkty z tworzyw sztucznych, które są opakowaniami, a trzecie określa stawki opłat mających pokryć koszty zagospodarowania odpadów powstałych z jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych.

Pierwsze z nich to zakaz wprowadzania do obrotu niektórych produktów z tworzyw sztucznych, które są szczególnie szkodliwe dla środowiska, takie jak sztućce, talerzyki, mieszadełka do napojów czy pojemniki z polistyrenu ekspandowanego. Kolejne to wprowadzenie obowiązku recyklingu określonego procentu produkowanych butelek PET do 2025 roku. Dodatkowo, producenci mają obowiązek pokrywania kosztów utylizacji jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych oraz finansowania kampanii edukacyjnych na temat negatywnego wpływu tych produktów na środowisko.

Głównymi celami dyrektywy są redukcja ilości odpadów plastikowych, promocja alternatyw dla produktów z tworzyw sztucznych i ochrona środowiska naturalnego, w tym środowiska wodnego i zdrowia ludzkiego.

Dyrektywa SUP, czyli Single Use Plastics, to regulacja wprowadzona w celu ograniczenia wpływu jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. W Polsce wdrożenie tej dyrektywy przyniosło zmiany dla przedsiębiorców, które weszły w życie 1 stycznia 2024 roku. Przede wszystkim dotyczy to właścicieli sklepów detalicznych i hurtowych, lokali gastronomicznych oraz operatorów automatów vendingowych. Od 1 lipca 2024 roku są oni zobowiązani do pobierania opłat za jednorazowe opakowania z plastiku, a także do zapewnienia alternatywnych, bardziej ekologicznych opakowań.

Opłaty za jednorazowe opakowania są różne w zależności od rodzaju produktu. Przykładowo, kubek na napój jest obciążony opłatą w wysokości 20 groszy, natomiast opakowanie na żywność, takie jak pojemniki na fast food, kosztuje dodatkowe 25 groszy. Jeżeli przedsiębiorca zdecyduje się na proponowanie klientom naczyń wielorazowych lub ekologicznych, nie musi ponosić żadnych dodatkowych opłat.

Ponadto, przedsiębiorcy muszą pokryć koszty związane ze zbieraniem odpadów powstałych z jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych, które wprowadzili do obrotu. Stawki opłat wynoszą 10 groszy za każdy kilogram takich odpadów. Dodatkowo, do ceny każdej sztuki wyrobów tytoniowych z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne, a także do każdej sztuki chusteczek nawilżanych i balonów, doliczany jest 1 grosz.

Należy podkreślić, że przedsiębiorcy są odpowiedzialni za finansowanie kosztów związanych z zagospodarowaniem odpadów pochodzących z produktów jednorazowego użytku, które wprowadzają do obrotu. Nieprzestrzeganie wytycznych dyrektywy SUP może skutkować nałożeniem wysokich kar finansowych – od 10 tysięcy złotych do nawet 500 tysięcy złotych. Wysokość kary za niepobieranie opłaty konsumenckiej wynosi maksymalnie 20 000 zł. Kary mogą być nałożone za różne naruszenia – od braku dofinansowania kampanii edukacyjnych na rzecz ochrony środowiska, przez prowadzenie niewłaściwej ewidencji, niepobieranie wymaganych opłat za kubki czy pojemniki, aż po wprowadzanie konsumentów w błąd poprzez promowanie produktów z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych jako ekologicznych.